Από τη Πρωτοβουλία στην Ενεργό Δράση

Για την ανάληψη μιας κοινωνικής πρωτοβουλίας και στη συνέχεια για την ίδρυση ενός μη κρατικού-μη κερδοσκοπικού οργανισμού πρέπει να αναγνωρίζεται από μια ομάδα πολιτών τουλάχιστον ένα επίκαιρο και ειδικό φαινόμενο κοινωνικής παθογένειας ή και ένα οικονομικό-πολιτικό πρόβλημα. Όταν τα παραπάνω ζητήματα απαιτούν άμεση λύση, όπου τη δεδομένη χρονική στιγμή δεν μπορεί να ανταποκριθεί ο εκάστοτε κρατικός θεσμός όντας υπεύθυνος για πρόληψη και αντιμετώπιση, τότε ενεργοποιούνται οι μηχανισμοί της Κοινωνίας των Πολιτών: οι λεγόμενοι «Μη Κρατικοί Οργανισμοί».

Οι Μη Κερδοσκοπικοί-Μη Κρατικοί οργανισμοί σήμερα λαμβάνουν τις νομικές μορφές της αστικής εταιρίας, του σωματίου, του ομίλου και της κοινωνίας-κοινότητας. Οποιοδήποτε είναι ελεύθερος να ιδρύσει έναν οργανισμό, να εγγράφεται σε μητρώα άλλων και να αποχωρεί χωρίς περεταίρω νομικούς περιορισμούς. Το αν το νομικό καθεστώς της Ελλάδας «επιτρέπει» την ίδρυση και λειτουργία των ΜΚΟ στην επικράτεια, είναι ένα άλλο, όχι και τόσο ευχάριστο, θέμα για πιο εξειδικευμένη ανάλυση. Το γενικότερο κλίμα ωστόσο δεν είναι ευνοϊκό.

Το παρόν κείμενο, παραβλέποντας σκόπιμα το ελληνικό νομικό και φορολογικό καθεστώς, αναφέρεται – σε τελείως θεωρητικό επίπεδο – στο τι χαρακτηριστικά πρέπει να διαθέτουν και τι ιδέες πρέπει να έχουν συλλάβει τα υποψήφια διοικητικά στελέχη τέτοιων οργανισμών, δηλαδή μέλη διοικητικών συμβουλίων, εταίροι και άλλοι διοικητές-διαχειριστές, ούτως ώστε να ανεβάσουν την πρωτοβουλία τους ένα σκαλοπάτι πιο πάνω, στην ενεργό δράση και να καταστήσουν τους οργανισμούς τους δυναμικούς παράγοντες της κοινωνίας των πολιτών.

Οι διοικητές-διαχειριστές μη κερδοσκοπικών δράσεων πρέπει να έχουν συνειδητοποιήσει πως εστιάζοντας στον εαυτό τους αποκλειστικά δεν πρόκειται να προοδεύσουν και να αναπτυχθούν τόσο, όσο εάν αφιέρωναν τις υπηρεσίες τους και τις δυνατότητες τους σε έναν ανώτερο, σε σχέση με τους ίδιους, συλλογικό-δημόσιο σκοπό, ο οποίος πραγματώνεται μέσω αυτών των μη κερδοσκοπικών οργανώσεων.

Στη συνέχεια, οφείλουν να έχουν αξιώσεις απ’ το κοινό τους δημιούργημα, που προκύπτει από την υπηρέτηση του συλλογικού, μη κερδοσκοπικού σκοπού τους. Αξιώσεις όχι όμως ανταποδοτικού τύπου. Αξιώσεις ποιοτικές, με τις οποίες θα αναδεικνύεται πρώτα η πρόοδος του συνόλου της δραστηριότητας και ύστερα η προσωπική πρόοδος τους μέσα στον οργανισμό, σε συσχετισμό με τη γενική πορεία της συλλογικής δράσης αυτής.

Επιπλέον πρέπει να τονιστεί και η γενικευμένη δυσπιστία απέναντι στο έργο των ΜΚΟ, η οποία είναι κατανοητή και σεβαστή, διότι εφόσον χρηματοδοτούνται, δεν αποδίδουν το ανάλογο κοινωνικό έργο. Οι πρότυπες ΜΚΟ ωστόσο, αυτές δηλαδή που δεν παρασιτούν λόγω τακτικής κρατικής επιχορήγησης,  δεν μπορούν – στην πράξη – να αποκτήσουν κερδοσκοπικό χαρακτήρα. Είναι στελεχωμένες από άτομα με ορισμένο τρόπο σκέψης και συμπεριφορά, έχουν ήδη διαμορφωθεί μέσα τους αυτοματοποιημένες λειτουργίες και ακολουθείται συγκεκριμένη πολιτική και στρατηγική.

Ρόλος των οργανισμών που συστήνονται και λειτουργούν μέσα στα πλαίσια της κοινωνίας των πολιτών (και ίσως παράλληλα να άπτονται του ακαδημαϊκού χώρου) είναι να καταπολεμούν κοινωνικές παθογένειες, να παράγουν πολιτική μέσω της σκέψης, του προβληματισμού, της γνώμης και του διαλόγου, και τέλος να δίνουν λύσεις σε επίκαιρα και εξειδικευμένα ζητήματα.

K.K.

Κρίση και Ποσοτική Χαλάρωση

Ο κίνδυνος του αποπληθωρισμού είναι πλέον για την Ευρώπη πιο ζωντανός από ποτέ. Καθώς η Ευρώπη δοκιμάζεται από πολιτικά και οικονομικά πάθη, ένα κύμα αποπληθωρισμού απειλεί να προκαλέσει μία νέα οικονομική κρίση. Οι ευρωπαϊκές ηγεσίες αγωνιούν καθώς βλέπουν ένα ακόμα δυσεπίλυτο πρόβλημα να μπαίνει δυναμικά στην ημερήσια διάταξη.

Πως φτάσαμε στην κατάσταση αυτή; Η οικονομική κρίση στην ευρωζώνη και η πολιτική λιτότητας που προτάθηκε για την αντιμετώπισή της έχουν συρρικνώσει την ζήτηση για προϊόντα. Η ανεργία αυξάνεται, τα εισοδήματα μειώνονται και μαζί με τα εισοδήματα μειώνεται και η κατανάλωση. Ως φυσικό επακόλουθο της μειούμενης κατανάλωσης πέφτει η τιμή των προϊόντων. Παράλληλα δημιουργείται μία αυτοεκπληρούμενη προφητεία: καθώς οι άνθρωποι περιμένουν τις τιμές των προϊόντων να μειωθούν περαιτέρω, σταματάνε να καταναλώνουν περιορίζοντας ακόμα περισσότερο την ζήτηση και πιέζοντας τις τιμές ακόμα πιο κάτω.

''Ε και'' θα πει κάποιος. Η πτώση των τιμών των προϊόντων με μία πρώτη ματιά κάνει τους καταναλωτές πιο πλούσιους. Εν τούτοις, η μείωση των τιμών δεν σημαίνει και μείωση των χρεών. Καθώς οι τιμές και τα εισοδήματα μειώνονται, τα χρέη παραμένουν τα ίδια, άρα, γίνονται πιο ακριβά. Έτσι, σε κατάσταση αποπληθωρισμού, όλο και μεγαλύτερο μέρος του εισοδήματος των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων κατευθύνεται προς εξυπηρέτηση των όποιων χρεών τους. Πολλές επιχειρήσεις όμως μη μπορώντας να εξυπηρετήσουν τα όλο και ακριβότερα χρέη τους θα κηρύξουν πτώχευση οδηγώντας την οικονομία σε νέα ύφεση. Οι συνέπειες βέβαια του αποπληθωρισμού θα ήταν καταστροφικές για την Ελλάδα με το τεράστιο χρέος που καλείται να εξυπηρετήσει.

Η απειλή για την Ευρωζώνη, εν μέσω της οικονομικής κρίσης και των πολιτικών εντάσεων, είναι τεράστια. Η ΕΚΤ ωστόσο, παγιδευμένη στους θεσμικούς περιορισμούς που της θέτουν οι ευρωπαϊκές συνθήκες, ελάχιστα μπορεί να κάνει πλέον με τα συμβατικά μέσα νομισματικής πολιτικής. Τα επιτόκια δεν πάνε χαμηλότερα και η ανάκαμψη ακόμα να φανεί. Και αυτό ενώ η Γερμανία συνεχίζει να προωθεί την λιτότητα, η οποία μόνο επιδεινώνει την κατάσταση.

Έτσι, σε μία απέλπιδα προσπάθεια να αναχαιτιστεί ο αποπληθωρισμός, ο πρόεδρος της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι εξήγγειλε ένα πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης. Στα πλαίσια της ποσοτικής χαλάρωσης (quantitative easing/ QE) η Κεντρική Τράπεζα αγοράζει τίτλους από τράπεζες και επιχειρήσεις, διοχετεύοντας τες με ρευστότητα την οποία ρευστότητα αυτές πρέπει να την στείλουν στην αγορά. Φυσικά η Ε.Ε. αποτελεί ιδιάζουσα περίπτωση για QE όχι μόνο λόγω των θεσμικών περιορισμών αλλά και της θέσης της ηγεμονεύουσας Γερμανίας, η οποία παρακολουθεί καχύποπτα οτιδήποτε μπορεί να προκαλέσει πληθωρισμό.

Σε κάθε περίπτωση η απειλή του αποπληθωρισμού αποτελεί ίσως την μεγαλύτερη μελλοντική πρόκληση για τους ευρωπαίους σχεδιαστές πολιτικής. Αναμένεται να δούμε αν η ποσοτική χαλάρωση με τις όποιες «ευρωπαϊκές» ιδιαιτερότητες της  καταφέρει να αναχαιτίσει το επερχόμενο, όπως όλα δείχνουν, κύμα αποπληθωρισμού.

Ν.Α.

Διακρίνεται η Ηγεσία απ' τη Διοίκηση;

Ίσως είναι λίγοι αυτοί που θα συμμερίζονταν τις απόψεις μου περί διοίκησης, σχετικά με το αν η Ηγεσία και η Διοίκηση ταυτίζονται και κατ’ επέκταση αν είναι έμφυτα ή επίκτητα χαρακτηριστικά, κυρίως επειδή τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια αντίληψη διαχωρισμού των δύο αυτών ιδιοτήτων. Θα προσπαθήσω εδώ να αποδείξω - μέσω της δικής μου, φοιτητικής οπτικής - πως η ιδιότητα του Διοικητική ταυτίζεται με αυτήν του Ηγέτη και, εάν πρέπει να γίνει κάποια διάκριση, να οριστεί ο δεύτερος ως εξελικτικό στάδιο του πρώτου.

Το να είσαι φοιτητής λοιπόν, να ονειρεύεσαι πως θα εξελιχθείς σε διοικητικό επιστήμονα, και με τα χρόνια σε έναν ηγέτη, εάν παράλληλα διαθέτεις τα χαρακτηριστικά που του προσδίδει ο Βέμπερ, φαντάζει περισσότερο σε ένα ελκυστικό σατανικό σχέδιο παρά σε δημιουργικό όνειρο. Προϋποθέτει γνώση του περιβάλλοντος, γνώση του ανθρώπου, καθοδήγηση, άσκηση επιρροής και ελέγχου.

Προσωπικά, όπως πιστεύω και οι περισσότεροι διοικητικοί επιστήμονες, έχω μια ανθρωποκεντρική αντίληψη (αν μου επιτρέπεται να χρησιμοποιήσω εδώ αυτόν τον όρο). Θεωρώ πως η κύρια αιτία κάθε καλού και κακού, είναι ο άνθρωπος – από την υλοποίηση μιας απλής δράσης έως και την οργάνωση του μεγαλύτερου υπερεθνικού οργανισμού.

Ο άνθρωπος είναι αυτός που οργανώνεται σε κοινωνίες, αυτός που προωθεί το προσωπικό συμφέρον του έναντι των άλλων, που συνεργάζεται, συναγωνίζεται και ανταγωνίζεται, και που κατ’ επέκταση ιδρύει πολιτείες, θεσμούς και τα στελεχώνει. Ο ανθρώπινος παράγοντας οδηγεί την ανθρωπότητα στην εξέλιξη και στην πρόοδο, όχι οι θεσμοί, ούτε οι νόμοι και τα κανονιστικά πλαίσια, ούτε άλλα επίκτητα ή κληρονομημένα δημιουργήματα του γενικότερα. Γι’ αυτό ένας διοικητικός επιστήμονας πρέπει αρχικά να επενδύσει τον χρόνο και τη διάθεση του στο να γνωρίσει τον άνθρωπο, τον τρόπο που ζει, που σκέφτεται, λειτουργεί και αισθάνεται.

Έχοντας τις απαραίτητες γνώσεις γύρω απ’ την ανθρώπινη φύση, ο διοικητικός επιστήμονας θα πρέπει στη συνέχεια να μάθει πώς να διοικεί. Να είναι σε θέση δηλαδή να αξιοποιήσει και να διαχειριστεί καταστάσεις, άτομα και σύνολα. Και εδώ αρχίζει το σατανικό κομμάτι της υπόθεσης

Εφόσον πλέον ένας διοικητικός επιστήμονας έχει αυτές τις δυνατότητες, θα πρέπει να εστιάσει στο πως θα εκπαιδεύσει, πως θα μάθει ανθρώπους να διαχειρίζονται εκείνοι με τη σειρά τους τις εκάστοτε καταστάσεις και τυχόν κρίσεις - εν ανάγκη  και να τους "χειραγωγήσει". Σημειωτέον ότι, όταν η δυνατότητα διαχείρισης καταστάσεων γίνει καθολικό χαρακτηριστικό και μέσω της εκπαίδευσης υπάρξει ταυτόχρονα και αυτογνωσία, θα επιτευχθεί η επιθυμητή - και αναγκαία στις μέρες μας - συλλογική συνείδηση.

Με την ύπαρξη συλλογικής συνείδησης έρχεται στο προσκήνιο ο Ηγέτης. Ιδιαίτερα στο εξωτερικό, όπως προαναφέρθηκε, γίνεται λόγος για τη διάκριση ανάμεσα στην Ηγεσία και τη Διοίκηση. Η διαφορά - αν θεωρείται τόσο σημαντικό να βρεθεί μία διαφορά - έγκειται στο τι ακριβώς διαχειρίζεται ένας Ηγέτης και τι ένας Διοικητής.

Ένας διοικητικής γνωρίζει, είτε ενστικτωδώς είτε μέσω μαθήσεως, να διαχειρίζεται από πράγματα (υλικά, μετρήσιμα αντικείμενα) έως ρουτινιάρικες καταστάσεις, ανθρώπους, ομάδες και σύνολα, ενώ ο Ηγέτης είναι αυτός που διακρίνεται λόγω των χαρισματικών του ιδιοτήτων, εμπνέει και καθοδηγεί προς τον κοινό στόχο. Ο Ηγέτης είναι αυτός που διοικεί και παράγει έργο αντίστοιχο των δυνατοτήτων και των παραγόντων των διοικούμενων υπ’ αυτόν υποκειμένων.

Εδώ προκύπτει και το ζήτημα του αν το χάρισμα που διαθέτει ένας Ηγέτης είναι έμφυτο ή επίκτητο: Το να δύνασαι να ηγηθείς μπορεί να είναι - θεωρώ - επίκτητο χαρακτηριστικό, στα πλαίσια της σωστής επικοινωνίας, της πειθούς, της ηγεσίας μέσω παραδείγματος, της κατάκτησης της γνώσης και της διαχειριστικής ικανότητας του καθενός. Βέβαια, τα παραπάνω προϋποθέτουν και έναν συγκεκριμένο τύπο προσωπικότητας. Ωστόσο, το να ηγείσαι δεν είναι κάποια τρανή φιλοσοφία, είναι τόσο φυσικό όσο ένα χαρακτηριστικό μας και τόσο επίκτητο όσο ένα δημιούργημα μας.

K.K.

Ο πόλεμος των Ισοτιμιών

Η Ελβετία έχασε την μάχη. Στις 15 Ιανουαρίου 2015, ώρα 10.29, ο επικεφαλής της κεντρικής τράπεζας της Ελβετίας ανακοίνωσε την κατάργηση του πλαφόν. Ήταν η πιο πρόσφατη πράξη του νομισματικού πoλέμου που μαίνεται τα τελευταία χρόνια και ίσως και η πιο σοκαριστική. Το φράγκο εκτοξεύθηκε μέσα σε ελάχιστο χρόνο έναντι του ευρώ 41%. Η κατρακύλα του ευρώ ήταν πρωτοφανής.

Η ιστορία ξεκίνησε το 2011, στο απόγειο της κρίσης της Ευρωζώνης, όταν οι επενδυτές ψάχνοντας ένα ασφαλές «λιμάνι» άρχισαν να επενδύουν μαζικά στο φράγκο. Η ζήτηση για φράγκο προκάλεσε την ανατίμησή του, εξέλιξη αρνητική για την εξαγωγική οικονομία της Ελβετίας. Τα προϊόντα της γίνονται όλο και πιο ακριβά στις ευρωπαϊκές αγορές. Η Ελβετία αποφάσισε να αναλάβει δράση προκειμένου να υπερασπιστεί την οικονομία της. Η ελβετική κεντρική τράπεζα πέρασε γρήγορα σε δραστικά μέτρα: όρισε το ανώτατο όριο για την ισοτιμία μεταξύ ευρώ και φράγκου. Έτσι το ευρώ δεν θα μπορούσε να υποχωρήσει κάτω από τα 1,20 του φράγκου. Προκειμένου να διατηρήσει την ισοτιμία, η ελβετική κεντρική τράπεζα ήταν διατεθειμένη να προβεί σε μαζική αγορά ευρώ. Και αυτό έκανε για 3 περίπου χρόνια.

Το ευρώ όμως, εν μέσω της κρίσης, κάθε άλλο παρά σταθερό είναι. Τα τελευταία χρόνια η υποτίμηση του είναι μάλλον η κανονικότητα. Και η προσδοκώμενη ποσοτική χαλάρωση από τον Ντράγκι αναμένεται να υποτιμήσει περαιτέρω το ευρώ (να ανατιμηθεί δηλαδή το ελβετικό φράγκο). Η ελβετική κεντρική τράπεζα βλέποντας ότι εν όψει της επικείμενης υποτίμησης δεν θα μπορεί να  συνεχίσει την μαζική αγορά ευρώ προκειμένου να διατηρήσει το πλαφόν σήκωσε λευκή σημαία στον νομισματικό αυτό πόλεμο. Ανακοίνωσε ότι το πλαφόν εγκαταλείπεται.

Οι ελβετικές αρχές αλλάζουν στρατηγική. Η Ε.Ε. δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις οικονομικές προκλήσεις. Πλέον οι ελβετικές εξαγωγές στην Ε.Ε. γίνονται αβάσταχτα ακριβές. Η Ελβετία πρέπει να στοχεύσει σε άλλες αγορές, ικανές να απορροφήσουν τις εξαγωγές της. Καθώς το δολάριο ανατιμάται, οι ΗΠΑ γίνονται ένας όλο και πιο ελκυστικός προορισμός. Ο νομισματικός πόλεμος θα συνεχίσει να μαίνεται. Οι ελβετικές αρχές ομολόγησαν την ήττα τους στον ευρωπαϊκό χώρο. Αναμένεται να δούμε που θα οδηγήσει και πως θα αντιδράσουν οι άλλες οικονομίες στην αλλαγή πορείας τους.

Ν.Α.

Έξι Ιδέες για μία Αποτελεσματικότερη, Επαγγελματική Δημόσια Διοίκηση

Σε μια πρόσφατη εκδήλωση περί συνταγματικής αναθεώρησης και αλλαγής του πολιτεύματος τέθηκε το ζήτημα περί ευθύνης πολιτικών ή (και) πολιτών για την υφιστάμενη κατάσταση. Ένας ομιλητής ωστόσο, προσπαθώντας να ελαφρύνει τους πολίτες από τις ευθύνες που τους,  αναφέρθηκε στην αναποτελεσματικότητα της δημόσιας διοίκησης. Με το παρόν τονίζεται το ζήτημα της δημόσιας πολιτικής και διοίκησης, ιδιαίτερα σε σχέση με τις προβλέψεις του Συντάγματος και την αναποτελεσματικότητα του δημοσίου τομέα και των θεσμών, όπως επίσης προτείνονται και ορισμένες μεταρρυθμίσεις, πάντα με καλή πίστη παρά την όποια απαισιοδοξία.

Το Ελληνικό Σύνταγμα παραμένει ακόμα απαρχαιωμένο σε ό,τι αφορά τη διοίκηση και την άσκηση της δημόσιας πολιτικής και συνεπώς δυσπροσάρμοστο στις νέες συνθήκες και ανάγκες που προέκυψαν με την υφιστάμενη οικονομικοκοινωνική κρίση. Δυστυχώς με τα χρόνια δημιουργήθηκε ένας περίπλοκος και διογκωμένος διοικητικός μηχανισμός που σε συνδυασμό με τη πολυνομία, τη κακονομία, τη σύγχυση των αρμοδιοτήτων των δημοσίων υπηρεσιών και τη περιττή γραφειοκρατία, χρονοτριβεί και λειτουργεί αναποτελεσματικά στο σύνολό του.

Εν έτει 2015, η δημόσια πολιτική χαράσσεται από τον Πρωθυπουργό, τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, 20 Υπουργούς και τα υπόλοιπα –εξίσου πολλά- μέλη του Υπουργικού Συμβουλίου. Τα Κεντρικά όργανα του Κράτους είναι 18 Υπουργεία και πλήθος Ανεξάρτητων Διοικητικών Αρχών, συνταγματικά και νομικά κατοχυρωμένων. Περιφερειακά όργανα αποτελούν 7 Αποκεντρωμένες Διοικήσεις (επί τις αντίστοιχες κεντρικές λειτουργίες που τελεί το Κράτος στη κάθε διοικητική περιφέρεια μέσω επιμέρους υπηρεσιών), 13 Αιρετές Περιφέρειες και 325 Δήμοι.

Γι’ αυτά όμως δεν ευθύνεται πλήρως το Ελληνικό Σύνταγμα, γιατί σαν νομοθετικό κείμενο δύναται να αναθεωρηθεί στο μεγαλύτερο μέρος του. Ευθύνονται οι δρώντες – πολιτικοί και διοικητικοί παράγοντες, κυρίως δε οι νομοθέτες που προχωρούν στην αναθεωρητική διαδικασία και εισάγουν ή μεταβάλουν άρθρα χωρίς λογική, χωρίς στοιχεία και χωρίς να γνωρίζουν τη δυνατότητα της εφαρμοσιμότητας των μεταρρυθμίσεων που ψηφίζουν. Οι ίδιοι είναι επίσης υπεύθυνοι και για τη πολυνομία και τη κακονομία που επικρατεί στη χώρα μας, όπως αντίστοιχα ευθύνεται και ο εκάστοτε Πρωθυπουργός που συντονίζει την Κυβέρνηση του, και το κάθε μέλος της Κυβέρνησης ξεχωριστά που είναι υπεύθυνο για τη κατεύθυνση και το συντονισμό του υπουργείου που αναλαμβάνει, δημιουργώντας ένα ντόμινο ευθυνών προς τα κάτω.

Το πρόβλημα γύρω από την αναποτελεσματικότητα της διοίκησης έγκειται αφ’ ενός στο ότι εισήχθησαν μεταρρυθμιστικά προγράμματα χωρίς μελέτη, χωρίς προετοιμασία και χωρίς αξιολόγηση. Αφ’ ετέρου δε, τα προβλήματα σχετίζονται και με τη σύγχυση των πολιτικών (συνθηκών) με την άσκηση δημόσιας πολιτικής. Νομοθέτες και Κυβερνητικοί, στο μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας της Χώρας μας, προς χάριν ιδίου οφέλους ή λόγω πολιτικών συγκυριών και παραγόντων, αγνοούσαν ή παραμελούσαν την άσκηση της δημόσιας πολιτικής, μετατρέποντας τον δημόσιο τομέα σε «μαγαζί» συγκεκριμένων-φιλικά προσκείμενων πελατών.

Εφόσον οι βασικές αρχές της διοικητικής οργάνωσης συγχυστήκαν, έτσι οδηγήθηκε και στη διάβρωση του το διοικητικό σύστημα της Χώρας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αναποτελεσματικότητας είναι το δημοσιοϋπαλληλικό προσωπικό που στελεχώνει τις δημόσιες υπηρεσίες. Παρά τους θεσμούς που υποτίθεται πως διασφαλίζουν την αποτελεσματική λειτουργία της διοίκησης, γίνονται συχνά και σε τακτά χρονικά διαστήματα καταγγελίες πολιτών που συναλλάσσονταν με δημόσιες υπηρεσίες για υπαλλήλους αναποτελεσματικούς, διεφθαρμένους, υπαλλήλους που διορίστηκαν ή προάχθηκαν χωρίς αξιοκρατικά κριτήρια, υπαλλήλους που αντίστοιχα υποβιβάστηκαν χωρίς τεκμήρια, υπαλλήλους με ανάρμοστη συμπεριφορά, ακόμα και υπαλλήλους που λειτουργούσαν με εμπάθεια απέναντι σε συγκεκριμένους πολίτες.

Δυστυχώς όμως με τα χρόνια ο Διοικητικός μηχανισμός έχει διαβρωθεί σε τέτοιο βαθμό, με αποτέλεσμα οι μεταρρυθμίσεις που ίσως πραγματοποιηθούν στο μέλλον να μην επιφέρουν καμία αλλαγή. Παρ’ όλα αυτά, ενδεικτικά προτείνονται τα παρακάτω μέτρα:

1. Προτείνεται η Συνταγματική κατοχύρωση ενός ασυμβίβαστου Υπουργικού-Βουλευτικού αξιώματος, με τη παράλληλη διατήρηση της δυνατότητας του εκάστοτε Πρωθυπουργού να διορίζει και να παύει τους Υπουργούς του. Βουλευτές με μεγάλη απήχηση στη τοπική κοινωνία που εξελέγησαν ή Βουλευτές με ισχυρή θέση στο κόμμα που ανήκουν, ασκούν πολιτική πίεση, διεκδικούν και αποκτούν μια υπουργική θέση. Οι Υπουργοί θα πρέπει να διορίζονται με κριτήρια τις γνώσεις, τα προσόντα και τις ικανότητες τους πάνω σε ζητήματα που αφορούν την επιμέρους λειτουργία που πρόκειται να αναλάβουν για να συντονίσουν και όχι ανάλογα με τις ανάγκες και τις συμπάθειες του εκάστοτε Πρωθυπουργού.

2. Οι Κρατικές λειτουργίες θα πρέπει να ορίζονται στο Σύνταγμα, έτσι ώστε ο εκάστοτε Πρωθυπουργός να μην ιδρύει ή μεταβάλει υπουργεία κατά το δοκούν και να μη διορίζει όσους υπουργούς θέλει. Η διάκριση επιμέρους λειτουργιών της Εκτελεστικής Εξουσίας και η μεταβολή τους κάθε φορά που εκλέγεται νέα κυβέρνηση εντείνει την αναποτελεσματικότητα της διοίκησης σε μεγάλο βαθμό.

3. Η μονιμότητα των δημοσίων υπαλλήλων, κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης τουλάχιστον, θα πρέπει να καταργηθεί. Αντίστοιχα προτείνεται η πρόσληψη δημοσίων υπαλλήλων με συμβάσεις Ορισμένου χρόνου έτσι ώστε να εξασφαλιστεί η κινητικότητα στο δημόσιο τομέα. Η μη μονιμότητα των δημοσίων υπαλλήλων δεν συνεπάγεται απαραίτητα την ελλιπή εξειδίκευση και την αναποτελεσματικότητα τους.  Με νόμο μπορεί να προβλέπεται και ο καθορισμός των απαιτούμενων τυπικών και ουσιαστικών προσόντων για τον διορισμό σε θέσεις του δημοσίου, όπως επίσης μπορεί να προβλέπεται και ειδική εξεταστική διαδικασία πριν τη πρόσληψη τους, επιπρόσθετη του ΑΣΕΠ.

4. Επιπλέον, προτείνεται η Κατάργηση των Ανεξάρτητων Διοικητικών Αρχών. Οι εξουσίες πηγάζουν απ’ το λαό και λειτουργούν υπέρ αυτού. Οι Ανεξάρτητες Αρχές δεν θα έπρεπε να ορίζονται Ανεξάρτητες και να παράγουν πολιτικό και διοικητικό έργο χωρίς να εντάσσονται στον διοικητικό κορμό. Λειτουργίες των Ανεξάρτητων Διοικητικών Αρχών μπορούν να τελούνται από αντίστοιχα Κεντρικά Κρατικά όργανα. Ανεξάρτητες Διοικητικές Αρχές με συμβουλευτικό χαρακτήρα (βλ. Συνήγορος του Καταναλωτή) θα μπορούσαν να μετατραπούν σε Μη-Κρατικούς, Μη-Κερδοσκοπικούς οργανισμούς, πράγμα το οποίο θα συνέβαλε και στην περεταίρω ενεργοποίηση της κοινωνίας των πολιτών. Μια τρίτη πρόταση πάνω στο ζήτημα των ΑΔΑ είναι η θεσμοθέτηση ενός δεύτερου κοινοβουλευτικού σώματος με ελεγκτικές εξουσίες.

5. Κατάργηση όλων των Υπουργικών Αποφάσεων και των Προεδρικών Διαταγμάτων, στη συνέχεια έλεγχος και αναθεώρηση, διαγραφή και εξ’ αρχής συγγραφή νόμων για την αντιμετώπιση της κακονομίας και της πολυνομίας. Οι νόμοι πρέπει να γίνουν σαφείς, περιεκτικοί, εξειδικευμένοι και αμερόληπτοι.

6. Ο διοικητικός μηχανισμός πρέπει να γίνει πιο απλουστευμένος και λειτουργικός, με λιγότερους δρώντες («μικρότερο δημόσιο») που ο αριθμός τους θα καθορίζεται εξ’ αρχής απ’ το Σύνταγμα. Θα προβλέπεται η ύπαρξη Κρατικών (κεντρικών και περιφερειακών) οργάνων και η σύσταση ΟΤΑ ενός βαθμού με αιρετά στελέχη σε νομαρχιακό ή περιφερικό επίπεδο, παράλληλα με την ύπαρξη άρθρου στο Σύνταγμα που να περιορίζει σε σύνολο τον αριθμό ΝΠΔΔ και ΟΤΑ που συστήνονται για κρατικές και τοπικές λειτουργίες.

Αρκετοί θα υποστήριζαν πως ένας σταθερός και απλουστευμένος διοικητικός μηχανισμός με ελάχιστους δρώντες και μη-πολιτικούς για συντονιστές των λειτουργιών του κράτους, όσο λειτουργικός και αν ήταν, θα αποτελούσε κίνδυνο για την έξαρση της διαφθοράς στη χώρα, θα ενέτεινε το πελατειακό σύστημα και θα απειλούσε τη δημοκρατία. Ωστόσο, όταν η διοίκηση λειτουργεί αποτελεσματικά, όταν τα κριτήρια λειτουργίας των υπηρεσιών είναι καθορισμένα εξ’ αρχής, όταν οι υπάλληλοι είναι επαγγελματίες, εάν υπάρχει κινητικότητα στον δημόσιο τομέα και εάν ένας πολίτης απολαμβάνει κάποιες ελάχιστες μεν αλλά εγγυημένες παροχές και υπηρεσίες, τότε κανείς δεν θα επέλεγε «τη πολιτική λύση» για τα θέματα που τον αφορούν.

K.K.

Το προεκλογικό σκηνικό

Ιδιαίτερη εντύπωση και ενδιαφέρον προκαλεί το προεκλογικό κλίμα, καθώς επισημοποιούνται συνεργασίες, οι οποίες επεξεργάζονταν «κρυφά» εδώ και ορισμένες βδομάδες, ενώ παράλληλα κάνουν την εμφάνιση τους νέα κόμματα, κοινωνικές πρωτοβουλίες, διασπαστικά κινήματα και εσωτερικές-εσωκομματικές «εξεγέρσεις».

Αφορμή για το παρόν έγινε η συγκέντρωση του Κινήματος Δημοκρατών Σοσιαλιστών του Γ. Α. Παπανδρέου, πρώην πρωθυπουργού που είχε ανακοινώσει το 2010 επίσημα την προσφυγή της Ελλάδας στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Η εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στο Μουσείο Μπενάκη συγκέντρωσε πολύ περισσότερο κόσμο απ’ το αναμενόμενο, ίσο ή μεγαλύτερο αριθμό παρευρισκόμενων ακόμα και απ’ αυτόν σε αντίστοιχες εκδηλώσεις της Νέας Δημοκρατίας.

Με το πέρας της εκδήλωσης το ΠΑΣΟΚ δημοσίευσε δελτίο τύπου δηλώνοντας ευθέως πως γνώριζε ποια στελέχη του θα προχωρήσουν στο νέο κόμμα Παπανδρέου και τους χαρακτήρισε «διασπαστές  του σοσιαλιστικού κινήματος», όπως και την ίδια την πράξη του Παπανδρέου να ιδρύσει κόμμα λίγο πριν τις εκλογές ως «πολιτικά ανήθικη και παράλογη». Κατά τ’ άλλα συνεχίζει την προσπάθεια να μαζέψει τα κομμάτια του. Μόλις πριν λίγες ώρες η ''Κίνηση των 75'' δήλωσε δημόσια με ανακοίνωσή της τη στήριξη του νέου κόμματος του Γ. Παπανδρέου. Την ανακοίνωση αυτή υπογράφουν οι: Γιουματζίδης Βασίλης, Καρχιμάκης Μιχάλης,  Κορακίδης Οδυσσέας, Νούσιος Βασίλης, Νιώτης Γρηγόρης, Παπαηλιού Άσπα, Στρατάκης Μανώλης και Πολίτη Ελίζα, μέλη της Κεντρικής Επιτροπής του ΠΑΣΟΚ.

Αντίστοιχα στη Νέα Δημοκρατία παρατηρούνται ορισμένες αντιφάσεις. Παρόλο που στις δημοσκοπήσεις αναδεικνύεται σε δεύτερο κόμμα με ποσοστό περί το 22-25% και με μια διαφορά της τάξης του 2-3% απ’ τον ΣΥΡΙΖΑ, φημολογείται ότι στελέχη του κόμματος καραδοκούν την αποτυχία του να εκλεγεί ξανά κυβέρνηση, η οποία συνεπάγεται και την απομάκρυνση του Α. Σαμαρά από την προεδρία του κόμματος. Οπότε είναι πολύ πιθανό το ενδεχόμενο τα ποσοστά της Νέας Δημοκρατίας να πέσουν δραματικά χαμηλά και αυτοί που θα την ψηφίσουν να είναι όσοι «φοβούνται» τις συνέπειες της εκλογικής νίκης του ΣΥΡΙΖΑ αντί γι’ αυτούς που την ψηφίζουν «παραδοσιακά».

Το Ποτάμι με τη σειρά του πραγματοποιεί συνεργασίες με άλλες κινήσεις και κομματικές οργανώσεις. Πρόσφατα ανακοινώθηκε η συνεργασία Ποταμιού με την κίνηση Ευρώπη-Οικολογία (όπου λέγεται πως αποτελεί διασπαστικό τμήμα των Οικολόγων Πρασίνων) και η στήριξή του από τη Δράση, η οποία θα ανακοινωθεί σήμερα το απόγευμα σε κοινή συνέντευξη τύπου των Σ. Θεοδωράκη και Θ. Σκυλακάκη. Ο Θεοδωράκης αναφερόμενος στην ίδρυση του Κινήματος Δημοκρατών Σοσιαλιστών δήλωσε ότι θα ήταν ευπρόσδεκτο στο Ποτάμι, ενώ τόνισε παράλληλα ότι ο Γ. Παπανδρέου δεν είναι σε θέση να κάνει περισσότερα απ’ όσα θα μπορούσε να έκανε όταν ήταν πρωθυπουργός.

Από τη ΔΗΜΑΡ φαίνονται να φεύγουν πολλά στελέχη για το Ποτάμι και ορισμένα άλλα να ανεξαρτητοποιούνται ή να στρέφονται προς τον ΣΥΡΙΖΑ. Παρ’ όλα αυτά το κόμμα θα συνεργαστεί με το σχήμα Πράσινοι – Αλληλεγγύη και θα κατεβάσουν κοινό ψηφοδέλτιο.

Ο ΣΥΡΙΖΑ στις δημοσκοπήσεις βγαίνει πρώτο κόμμα και έχει οριστεί στις συνειδήσεις όλων ως η νέα κυβέρνηση μετά τις εκλογές της 25ης. Παρά τις αποτυχημένες προσπάθειες για συνεργασία με τη ΔΗΜΑΡ προσκαλεί το ΚΚΕ και την ΑΝΤΑΡΣΥΑ δηλώνοντας την ιστορική ανάγκη – η οποία υπερβαίνει τις διαφορές τους εντός της αριστεράς – για μάχη και συλλογική νίκη στις εκλογές. Παρ’ όλα αυτά, τα δύο κόμματα δεν φαίνονται πρόθυμα να συνεργαστούν μαζί του. Ωστόσο μέχρι στιγμής έχει ανακοινωθεί επίσημα η συνεργασία ΣΥΡΙΖΑ με Οικολόγους Πράσινους.

Τα κόμματα που ακούγονται λιγότερο στα ΜΜΕ και φαίνονται να διατηρούν μια καρτερική και υπομονετική στάση απέναντι στις εξελίξεις χωρίς αντιδράσεις στις κινήσεις των υπολοίπων κομμάτων είναι το ΚΚΕ, οι Ανεξάρτητοι Έλληνες και η Χρυσή Αυγή. Το ΚΚΕ τονίζει την ανάγκη να ξυπνήσουν οι πολίτες, να βάλουν ένα τέλος στην υφιστάμενη κατάσταση και με την ψήφο τους να αποδυναμώσουν και να απομακρύνουν από τη πολιτική σκηνή τους υπαίτιους της ελληνικής κρίσης χρέους ΝΔ και ΠΑΣΟΚ. «Χόρτασε ο λαός μας από θυσίες και σωτήρες» ανέφερε χαρακτηριστικά ο Γ.Γ.  του Κομμουνιστικού κόμματος Δ. Κουτσούμπας.

Όπως ανακοινώθηκε επίσημα, οι ΑΝΕΛ θα στηριχθούν από το Αγροτικό-Κτηνοτροφικό Κόμμα Ελλάδος και ίσως παρουσιάσουν κοινό ψηφοδέλτιο.  Τέλος η Χ.Α. θα συμμετέχει κανονικά στις εκλογές. Οι δίκες ορισμένων βουλευτών της πρόκειται να διενεργηθούν περί τα τέλη Φεβρουαρίου, ωστόσο η υποδικία, για την ελληνική νομοθεσία, δεν περιορίζει ακόμα και προφυλακισμένους βουλευτές να συμμετέχουν στην εκλογική αναμέτρηση.